De capabilitybenadering in het sociaal domein Een praktijkgerichte kennismaking

- Voorwoord. - De relevantie van de capabilitybenadering voor het sociale domein. - 1 Situering: de capabilitybenadering als inspiratie en houvast voor het sociale domein. - 1.1 Ten geleide. - 1.1.1 Een kennismaking voor het sociale domein. - 1.2 Behoefte aan een nieuw houvast. - 1.3 Voor wie?. - 1.3.1 Sociaal domein en sociaal werk: een brede visie. - 1.4 Een momentum. - 1.4.1 Internationale conferentie in Leeuwarden. - 1.4.2 Het Nederlands-Vlaams CA-SD-netwerk. - 1.5 De opbouw van het boek: Waarom? Hoe? Wat?. - 1.5.1 Uitgangspunten bij het schrijven van het boek. - 1.6 Een eerste blik op de hoofdstukken. - 1.6.1 Waarom?. - 1.6.2 Hoe?. - 1.6.3 Wat?. - 1.7 Besluit. - 1.7.1 Website. - 1.7.2 Foto’s en illustraties. - 1.7.3 Dankwoord. - 1.8 Literatuur. - 2 Menselijk welzijn en vrijheid. - 2.1 Hoe definieer je een ‘goed leven’?. - 2.1.1 Sociaal werk: welzijn centraal. - 2.2 Depressie in welzijnsland. - 2.2.1 De ideologie van de zelfredzaamheid strookt niet met de realiteit. - 2.2.2 Behoefte aan houvast. - 2.2.3 Neosociale welvaartstaat. - 2.3 Nieuwe zienswijze. - 2.3.1 Amartya Sen. - 2.3.2 Capabilitybenadering. - 2.3.3 Vrijheid. - 2.3.4 Vrijheid in verbondenheid. - 2.4 Een klein lexicon. - 2.5 Voorwaarden voor het goede leven. - 2.6 Betekenis voor sociaal werk. - 2.6.1 Menselijk handelen. - 2.6.2 Contextgerichte benadering. - 2.6.3 Kwaliteit van leven. - 2.6.4 Sociaalwerkpraktijk. - 2.7 Menselijk floreren als mensenrecht?. - 2.7.1 Mensenrechtenberoep. - 2.7.2 Het politiserende karakter. - 2.8 Voeding voor morgen. - 2.9 Literatuur. - 3 Kwaliteit van leven en de grondslagen van de  capabilitybenadering. - 3.1 Grondslagen van de capabilitybenadering. - 3.1.1 Diversiteit als fundament. - 3.1.2 Meervoudigheid van waarden. - 3.1.3 De filosofie van het utilitarisme. - 3.1.4 Wat is waardevol?. - 3.2 Kader voor multidisciplinair onderzoek en praktijk. - 3.2.1 Van benadering tot theorie. - 3.2.2 Aanzet tot een theorie voor sociaal-agogisch werk. - 3.3 De mens als doel op zichzelf. - 3.3.1 Het welzijn van de individuele mens als centrale waarde. - 3.3.2 Ethisch individualisme. - 3.4 Capabilities en functionings. - 3.4.1 Capabilities als reële mogelijkheden tot …. - 3.4.2 Functionings: ‘to be and do or not to be and do’. - 3.4.3 Actorschap en het proces- en mogelijkhedenaspect van capabilities. - 3.5 Capability en keuzevrijheid. - 3.5.1 Beperkte keuzevrijheid. - 3.5.2 Capability als gelijkheid van mogelijkheden. - 3.5.3 Agency en actorschap. - 3.5.4 Actorschap en vrijheid volgens Sen. - 3.5.5 Sociale ongelijkheid volgens Sen en Nussbaum. - 3.6 Het conversieproces en conversiefactoren. - 3.6.1 Het conversieproces. - 3.6.2 Conversiefactoren. - 3.7 Adaptieve preferenties. - 3.7.1 Adaptieve preferenties en kritisch vermogen. - 3.7.2 Sen versus Nussbaum: het debat over centrale capabilities. - 3.7.3 Lijst of geen lijst?. - 3.8 Naar een capabilitytheorie van het sociaal-agogisch werk. - 3.8.1 De capabilitybenadering en andere kennisgebieden. - 3.8.2 Centrale uitgangspunten van de capabilitybenadering. - 3.8.3 Uitgangspunten en interprofessionaliteit in het sociale domein. - 3.8.4 De capabilitybenadering in het sociale domein. - 3.9 Conclusie: naar een praktijkgerichte capabilitybenadering. - 3.10 Literatuur. - 4 De capabilitybenadering in het sociale domein van de Lage Landen: een historisch-maatschappelijke benadering. - 4.1 Inleiding. - 4.2 Voorgeschiedenis: armenzorg en volksopvoeding (1500–1900). - 4.2.1 Middeleeuwen. - 4.2.2 Opkomst van de steden en het handelskapitalisme. - 4.2.3 Humanisme. - 4.2.4 Verlichting. - 4.2.5 Industriële revolutie. - 4.2.6 Staatsbemoeienis en sociale strijd. - 4.3 De periode 1900–1945 en de opkomst van het beroepsmatige sociaal werk. - 4.3.1 Professionalisering. - 4.3.2 Specialisering. - 4.3.3 Modernisering en democratisering. - 4.4 Wederopbouw, industrialisatie en aanpassing (1945–1965). - 4.4.1 Institutionalisering. - 4.5 Welvaart, welzijn, emancipatie, individuele ontplooiing en democratisering (1965–1985). - 4.5.1 Cultuuromslag. - 4.5.2 Welvaart en welzijn. - 4.5.3 Kapitaalvlucht en stagnatie. - 4.6 Globalisering, crisis van de verzorgingsstaat en de opkomst van het neoliberaal sociaal werk (1985–2018). - 4.6.1 Het neoliberalisme als leidend beginsel. - 4.6.2 Gevolgen van het neoliberaal beleid voor het sociale domein. - 4.6.3 Normatieve herbezinning. - 4.7 De capabilitybenadering: een zinvolle, eigentijdse benadering voor sociale professionals in de Lage Landen. - 4.7.1 Theoretische plaatsbepaling. - 4.7.2 Inhoudelijk-normatieve plaatsbepaling. - 4.7.3 Historische aansluiting. - 4.7.4 Plaats in het gedachtengoed van sociaal werk. - 4.8 Conclusie. - 4.9 Literatuur. - 5 De capability benadering en het sociaal werk: wederkerige partners?. - 5.1 Inleiding. - 5.1.1 Kritische lens. - 5.2 Kijken vanuit de capabilitybenadering naar de praktijk van het sociaal werk. - 5.2.1 Relatie tussen individu en omgeving. - 5.2.2 Een integrale benadering van menselijk functioneren. - 5.2.3 Keuzemogelijkheden. - 5.2.4 Structurele patronen van sociale ongelijkheid. - 5.3 Kijken vanuit het sociaal werk naar de capabilitybenadering. - 5.3.1 Wat de professional wel en niet kan doen. - 5.3.2 De bekende thema’s in het sociaal werk. - 5.3.3 De gangbare benaderingen in het sociaal werk. - 5.3.4 Nu komt er alweer iets nieuws bij. - 5.3.5 Samenwerken en de betekenis voor mijn praktijk. - 5.4 Een gemeenschappelijk kader. - 5.5 Conclusie. - 5.6 Literatuur. - 6 Dialoog en creativiteit als capabilities in het mensenrechtenwerk. - 6.1 Inleiding. - 6.2 Een praktische invulling geven aan het mensenrechtenwerk. - 6.3 Community organizing als methodische vertaling van de capabilitybenadering. - 6.4 De beperkingen van de klassieke mensenrechten. - 6.5 Positieve vrijheid als voorwaarde voor menselijke ontwikkeling. - 6.5.1 Positieve vrijheid. - 6.6 Dialoog en creatieve expressie als vergroting van capabilities. - 6.6.1 Community organizing. - 6.6.2 De dialoog. - 6.6.3 Creatieve zelfexpressie. - 6.7 Conclusie. - 6.8 Literatuur. - 7 Het bevorderen van capabilities in de praktijk van zorg. - 7.1 Inleiding. - 7.2 Beschrijving van de praktijksituatie. - 7.3 Analyse vanuit de capabilitybenadering. - 7.3.1 Kernelementen en voorwaarden voor een goed en waardig leven voor Anja. - 7.3.1.6 Capability 6: Praktische rede. - 7.3.2 Overzicht. - 7.4 Verandering naar een betere kwaliteit van leven. - 7.4.1 Fase 1: Bewustwording. - 7.4.2 Fase 2: Ontdekken. - 7.4.3 Fase 3: Socialiseren. - 7.5 Opbrengsten. - 7.6 Literatuur. - 8 De capabilitybenadering en technologie. - 8.1 Inleiding. - 8.2 Mens en technologie. - 8.3 Zooming-in versus zooming-out: greep op complexe effecten. - 8.4 Taxonomie voor typen effecten. - 8.5 Taxonomie voor levenskwaliteit. - 8.6 Casus: webhulp en online-interventies. - 8.7 Mogelijkheden voor sociaal werk. - 8.8 Technologie als opdracht voor het sociaal werk. - 8.9 Literatuur. - 9 Werken aan sociale verbinding in de wijk. - 9.1 Inleiding. - 9.1.1 Het verhaal van Rian. - 9.2 Wie ziet Rian?. - 9.2.1 De context van de wijk. - 9.3 Rian wordt gezien. - 9.4 Rian houdt de wijk voor gezien. - 9.5 Mechanismen in sociale inclusie. - 9.5.1 Belemmeringen voor sociale inclusie. - 9.5.2 Stimulansen voor sociale inclusie. - 9.6 Wat laat Rian zien?. - 9.7 Opbrengsten voor sociaal werk. - 9.7.1 Sociale netwerken als doel en middel. - 9.7.2 Keuzemogelijkheden. - 9.8 Tot slot. - 9.9 Literatuur. - 10 Actorschap van jongeren in het systeem ‘Leren en Werken’. - 10.1 Inleiding. - 10.2 Het systeem ‘Leren en Werken’ in Gent. - 10.2.1 Vermogen tot leren. - 10.3 Actorschap en keuzevrijheid in het systeem ‘Leren en Werken’. - 10.4 Actorschap en adaptieve preferenties. - 10.5 Conclusie. - 10.6 Literatuur. - 11 Netwerken en capabilities in de Brug Binnen Buiten. - 11.1 Inleiding. - 11.1.1 De capabilitybenadering als vertrekpunt. - 11.1.2 Ondersteuningsnoden en capabilityversterking. - 11.1.3 Opzet van dit hoofdstuk. - 11.2 Een ondersteuningstraject in Brug Binnen Buiten. - 11.2.1 Het project: wa

De capabilitybenadering in het sociaal domein is een initiatief van het Nederlands-Vlaams Netwerk voor de Capability Approach in het Sociale Domein (CA-SD). De auteurs zijn werkzaam in het hoger onderwijs, in onderzoek of in de beroepspraktijk.