Het allergieboek Wegwijzer in leven met allergieën

Een allergie is een specifieke reactie van het im- Een bijzonder geval van een voedselallergie is - muunsysteem op lichaamsvreemde stoffen die nor- schreven door Thomas Moore in zijn boek History of King Richard III. Richard (fig. 3) kreeg huiduitslag malerwijze niet schadelijk zijn. ‘Allergie’ is afgeleid van de Griekse woorden allos (veranderd, vreemd) en van aardbeien. In de Raad van Lords (het teg- ergos (werking): bij contact met een bepaalde stof woordige Hogerhuis) liet hij zich aardbeien brengen treden bij sommige mensen vreemde reacties op. De om ze in het bijzijn van de Lords op te eten. Een uur ¨ later liet hij de Raad een arm met huiduitslag zien term allergie is in 1906 ge?ntroduceerd door de Weense kinderarts Clemens von Pirquet (fig. 1). Al- en kon zo een hem onwelgevallige lord van hekserij 1 lergiee¨n zijn niet specifiek van deze tijd, maar beschuldigen en laten terechtstellen. j de kwamen altijd al voor, al werden ze niet als zodanig In de 17 eeuw beschreef de Vlaamse arts en c- beschreven of herkend. micus Jean-Baptiste van Helmont (fig. 4) astma-aan- Figuur 1 Uit beschrijvingen van de Romeinse geschied- vallen bij een monnik na het eten van gebakken vis, De Weense kinderarts schrijvers Plinius de Oudere en Suetonius kun je bij het aanvegen van de vloer of het in contact komen Clemens von Pirquet afleiden dat keizer Augustus (fig. 2) aan astma en met opgewaaid stof. Ook schrijft Van Helmont dat (1874-1929).

De auteurs 1

Voorwoord 3

 

Inleiding 5

Otto Smithuis, Jan Derksen en Roy Gerth vanWijk

Sociaaleconomische gevolgen van allergie 7

 

1 Wat is allergie? 11

Jan de Monchy

1.1 Het begrip allergie 11

1.2 Het vo´o´rkomen van allergiee¨n 12

1.3 Overgevoeligheidsreacties 17

1.3.1 Aspecifieke hyperreactiviteit 17

1.3.2 Intolerantie 17

1.3.3 Aversie 17

1.4 Typen allergische reacties 18

1.4.1 Type-I-overgevoeligheid 19

1.4.2 Type-II-overgevoeligheid 19

1.4.3 Type-III-overgevoeligheid 19

1.4.4 Type-IV-overgevoeligheid 20

1.5 Herkomst van de allergenen 20

1.5.1 Inhalatieallergenen 20

1.5.2 Voedselallergenen 21

1.5.3 Allergische reacties op beten of steken van insecten 22

1.5.4 Contactallergenen 23

1.5.5 Beroepsallergiee¨n 23

1.5.6 Geneesmiddelallergiee¨n 23

1.6 Klinische verschijnselen 23

 

2 Allergische aandoeningen 25

Roy Gerth van Wijk

2.1 Rinitis 25

2.2 Conjunctivitis 26

2.3 Astma 26

2.4 Eczeem 27

2.5 Urticaria en angioedeem 27

2.6 Allergische middenooraandoening 28

2.7 Anafylaxie 28

 

3 Veroorzakers van allergie 29

Jan Derksen (§ 3.1.1), Otto Smithuis (§ 3.1.1), Sicco van der Heide (§ 3.1.2), Ingrid

Terreehorst (§ 3.1.3 en 3.6), Hans de Groot (§ 3.1.3), Henk Kauffman (§ 3.1.4), Edward

Knol (§ 3.2), Andre´ Knulst (§ 3.2), Hanneke Oude Elberink (§ 3.3), Cees van Ginkel (§

3.4), Flora de Waard-van der Spek (§ 3.5) en Ad Jansen (§ 3.7)

3.1 Inhalatieallergenen 29

3.1.1 Pollen 30

3.1.2 Huisstof en mijten 38

3.1.3 Dieren 42

3.1.4 Schimmels 46

3.2 Voedselallergenen 52

3.2.1 Wat is een voedselallergie? 52

3.2.2 Welke stoffen in het voedsel zijn het probleem? 52

3.2.3 Kruisallergenen 55

3.2.4 Verschijnselen en vaststellen van een voedselallergie 56

3.2.5 Diagnostiek: hoe toon je een voedselallergie aan? 57

3.2.6 Voorko´men en behandeling van een voedselallergie 57

3.3 Insecten: gif, beten en steken 58

3.3.1 De veroorzakers: vo´o´rkomen en levenswijze 58

3.3.2 Gevolgen van een allergische reactie door insectengif 63

3.3.3 De behandeling van een allergische reactie door insectengif 64

3.3.4 Zijn allergische reacties te voorkomen? 64

3.4 Contactallergenen 64

3.4.1 Beroepsallergenen als oorzaak van eczeem: industrie¨le producten 66

3.4.2 Planten 67

3.4.3 Aantonen en behandeling van een contactallergie 68

3.5 Contacteczeem thuis 71

3.6 Geneesmiddelen 75

3.7 Beroepsallergenen 78

 

4 Wat gebeurt er bij een allergie? 81

Roy Gerth van Wijk (§ 4.1), Huub Savelkoul (§ 4.2, 4.3 en 4.4), Gerco den Hartog (§ 4.3)

en Frans Timmermans (§ 4.5)

4.1 Medische terminologie 81

4.1.1 Atopie 81

4.1.2 De nieuwe terminologie 82

4.1.3 Termen die niet meer worden gebruikt 82

4.2 De allergische ontsteking 82

4.2.1 De ontsteking 83

4.2.2 Gezondheid en afweer 86

4.2.3 De allergische ontsteking 86

4.2.4 Behandeling van ontstekingen 87

4.3 Aanleg en allergie: de allergische mars 88

4.3.1 Hoe ontstaan allergische klachten? 88

4.3.2 Erfelijkheid 89

4.3.3 De allergische mars 91

4.4 Gedrag en afweer 92

4.4.1 Overgevoeligheid tijdens de ontwikkeling 92

4.4.2 Gedragsstoornissen en voeding 92

4.4.3 Immuniteit en gedrag 93

4.4.4 Voedselallergie en gedragstoornissen 95

4.5 Anafylaxie 96

4.5.1 Wat is anafylaxie? 96

4.5.2 De meest voorkomende oorzaken voor anafylaxie 98

4.5.3 Diagnose, beheersing en management 100

4.5.4 De gevolgen van een kans op anafylaxie 101

 

5 Diagnostiek en behandeling 105

Jan de Monchy (§ 5.1), Roy Gerth van Wijk (§ 5.2), Ad Jansen (§ 5.3), Hans de Groot

(§ 5.3), Otto Smithuis (§ 5.4) en Jan Derksen (§ 5.4)

5.1 Medische diagnostiek 105

5.1.1 Anamnese: de medische geschiedenis 105

5.1.2 Lichamelijk onderzoek 106

5.1.3 Allergologisch onderzoek 106

5.1.4 Functietesten 108

5.1.5 Aanvullend onderzoek 108

5.2 Behandeling 109

5.2.1 Allergeenvermijding 109

5.2.2 Woningsanering 109

5.2.3 Behandeling met geneesmiddelen 112

5.3 Immuuntherapie 114

5.4 Complementaire en alternatieve therapiee¨n 117

 

6 Allergie bij kinderen 119

Yolanda Meijer (§ 6.1), Suzanne Pasmans (§ 6.1),Maarten Hoekstra (§ 6.1) en Marianne

Brouwer (§ 6.2)

6.1 Allergie bij het jonge kind 119

6.1.1 Voedselallergie bij kinderen 119

6.1.2 Eczeem bij kinderen 122

6.1.3 Astma bij kinderen 122

6.1.4 Hooikoorts bij kinderen 123

6.2 Twee kinderen met een allergie 124

 

7 Zelfmanagement: lifestyle en omgaan met allergiee¨n 127

Bart Thoonen

7.1 Het belang van goede informatie en vaardigheden 129

7.2 Je eigen allergie onder controle 130

7.3 Lastige situaties 132

7.4 Ten slotte 132

 

8 Hulp en belangrijke adressen 133

Stichtingen en patiëntenverenigingen 134

Woordenlijst 137

Illustratieverantwoording 145

Dankwoord 147

Literatuur 149

Register 159